درد در ناحیه پایین کمر، ران و ماهیچه ساق پاها امانش را بریده است؛ دردی که هنگام عطسه، سرفه یا حرکت بیشتر می شود. چنین دردی ناشی از دیسک کمر تلقی می شود که با احساس بی حسی و سوزن سوزن شدن همراه است تا جایی که درمانی به جز جراحی دیسک کمر باقی نمی ماند.
گرچه درد دیسک کمر بتدریج شروع می شود، اما به مرحله ای می رسد که در حین نشستن و برخاستن، شب ها هنگام سرفه، عطسه، خندیدن، خم شدن یا راه رفت ...
آشنایی با عوارض دیسک کمر
درد در ناحیه پایین کمر، ران و ماهیچه ساق پاها امانش را بریده است؛ دردی که هنگام عطسه، سرفه یا حرکت بیشتر می شود.
چنین دردی ناشی از دیسک کمر تلقی می شود که با احساس بی حسی و سوزن سوزن شدن همراه است تا جایی که درمانی به جز جراحی دیسک کمر باقی نمی ماند.
گرچه درد دیسک کمر بتدریج شروع می شود، اما به مرحله ای می رسد که در حین نشستن و برخاستن، شب ها هنگام سرفه، عطسه، خندیدن، خم شدن یا راه رفتن، بسیار شدید می شود و در حالت بسیار حاد با اختلال عملکرد مثانه یا روده نیز همراه می شود. در چنین شرایطی برای برخی بیماران چاره ای جز عمل جراحی دیسک کمر باقی نمی ماند؛ عمل جراحی دیسک کمر که می تواند شامل برداشتن بخشی یا همه دیسک بین مهره ای شود.
دیسک کمر به بالشتک های الاستیکی بین استخوان های مهره گفته می شود که دور نخاع می پیچند. دیسک ها به شکلی محکم بین ستون فقرات قرار گرفته و به وسیله رباط های متصل کننده استخوان های نخاع به هم پیوسته می شوند و به حفظ ثبات ستون مهره های کمری کمک می کند. متاسفانه این دیسک ها با گذشت زمان و افزایش سن، ضعیف تر و آسیب پذیرتر می شوند که با عوارض دردناک و محدودکننده خاص خود همراه است.
شیوع کمر درد
البته ناگفته نماند امروزه تا آنجا که امکان دارد کمتر از جراحی دیسک کمر به عنوان اولین گزینه درمانی بهره گرفته می شود؛ چراکه جراحی دیسک کمر با عوارض خاصی همراه است و به گفته دکتر عارف سعیدی، فیزیوتراپیست در درازمدت باعث فشار آمدن بیشتر به دیسک های باقیمانده سالم خواهد شد و باعث می شود بار وزن و کارهای روزانه به طور بسیار مخرب تری روی سایر مهره ها و دیسک ها، فشار تخریبی وارد کند که این مهم ترین عارضه ای است که فرد در درازمدت به طور نهفته با آن دست و پنجه نرم خواهد کرد. با این حال انجام عمل جراحی دیسک کمر برای دسته ای از بیماران گریزناپذیر به نظر می رسد. با این تفاسیر بهتر است هر بیمار بداند در دوره نقاهت پس از جراحی دیسک کمر با چه شرایط و عوارضی روبه روست و چه روش هایی برای کنترل و کاهش این عوارض وجود دارد؟
هفته اول پس از جراحی دیسک کمر
به گفته دکتر سعیدی از مهم ترین عوارض جراحی دیسک کمر بعد از هفته اول می توان به خشکی ناشی از بی حرکتی اشاره کرد که البته در اکثر موارد اجتناب ناپذیر است. درواقع، دردی که بیمار در این برهه دارد نیز ناشی از بی حرکتی است. البته در یک الی ۲ درصد موارد، ممکن است عوارض ناخواسته دیگری از قبیل بی اختیاری ادرار نیز در بیماران دیده شود که بهتر است برای پیشگیری از عوارض ناشی از استراحت بعد از عمل، هرچه سریع تر فیزیوتراپی بیمار در بخش بستری جراحی با روش های مناسب و حرکات درمانی تخصصی آغاز شود.
دبیر انجمن فیزیوتراپی ورزشی ایران در پاسخ به این سوال که رعایت چه نکاتی به تسریع روند بهبود و کاهش عوارض پس از جراحی دیسک کمر در این مقطع کمک می کند، می گوید: برای تسریع در روند بهبود بعد از جراحی ها بویژه جراحی های دیسک مهره های کمر باید در اولین فرصت ممکن و پس از هماهنگی با جراح به انجام فیزیوتراپی با روش های مناسب از قبیل امواج مافوق صوت و لیزر برای کاهش التهاب موضع جراحی شده اقدام شود. سپس حرکات درمانی تخصصی در ناحیه عمل شده براساس نتایج رادیولوژی و ام آرآی بیمار و نیز توجه به وضع ستون فقرات کمری و نوع جراحی انجام شده باید صورت بگیرد.
وی تاکید می کند: بعد از جراحی، فیزیوتراپی انجام نشود.زیرا ممکن است سبب شکست جراحی دیسک کمر شود. البته از نقش دارودرمانی مناسب از سوی جراح برای کاهش عوارض پس از جراحی نیز نباید غافل بود.
از هفته دوم تا چهارم پس از جراحی دیسک کمر
از هفته دوم به بعد، وضع فردی که جراحی دیسک کمر انجام داده است، پایدارتر خواهد شد و بیمار می تواند به آرامی و با حفظ وضع مناسب و استفاده از کمربند طبی مناسب کارهای روزمره خود را در منزل انجام دهد. در این راستا فرد می تواند حرکات درمانی تجویز شده از سوی متخصص فیزیوتراپی را به آرامی و با احتیاط های ذکر شده انجام دهد.
دکتر سعیدی می گوید: بیمار تا هفته چهارم اوضاع بسیار مناسب تری خواهد یافت و به آرامی می تواند کارهایی مانند بیرون رفتن و انجام امور روزانه خویش را با احتیاط آغاز کند. البته هنگام بیرون رفتن باید از کمربند طبی مناسب استفاده کند. البته بستن کمربند طبی نیز بیشتر از دو ماه توصیه نمی شود، چراکه خود کمربند به نوعی می تواند علاوه بر ایجاد وابستگی سبب ضعف عضلانی ناحیه کمری شکمی لگنی شود. رانندگی کوتاه مدت بعد از سه الی چهار ماه با رعایت ایجاد شرایط ارگونومیک صندلی ماشین و نشستن مناسب، نه به حالت لمیده و خم شده و در صورت امکان با دنده اتوماتیک می تواند انجام شود. البته فرد باید در این مقطع نیز به طور منظم و طبق تجویز متخصص فیزیوتراپی، تمرینات و ورزش های درمانی خود را انجام دهد.
بازگشت به فعالیت عادی و روزمره گذشته
البته باید توجه داشت بسیاری از تمرینات کمری بعد از جراحی دیسک تقریبا بعد از گذشت سه ماه از جراحی آغاز می شود که نوع این تمرینات نیز به سطح و نوع جراحی وابسته است. همچنین در برخی افراد بهبود کامل بعد از جراحی بین مهره ای ممکن است تا چهار ماه به طول بینجامد.
به گفته دکتر سعیدی، برای انجام هر نوع تمرین ورزشی پس از جراحی دیسک کمر ابتدا باید به متخصص فیزیوتراپی مراجعه شود. البته قدم زدن و پیاده روی ملایم بعد از جراحی موجب بهبود سطح عملکرد قلبی ریوی بیمار می شود. به همین علت، معمولاپیاده روی حدود ۴۸ ساعت پس از جراحی دیسک کمر مطابق با دستور فیزیوتراپیست انجام می پذیرد.
انجام تمرینات تخصصی فیزیوتراپی از قبیل تمرینات کششی، تقویتی و انعطافی نیز کمک شایانی به بهبود بیمار جراحی شده دیسک کمری خواهد کرد.
دبیر انجمن فیزیوتراپی ورزشی ایران یاد آور می شود اگر برای جراحی دیسک کمر در انتخاب بیمار از سوی جراح دقت کافی به عمل آید، از جراحی های نوین بهره گرفته شود و متعاقب آن فیزیوتراپی تخصصی مناسبی انجام شود، درمان دیسک موثرتر و همراه با نتایج مطلوب تری خواهد بود.